SAR-waarden mobiele telefoons kloppen voor geen (milli)meter

In het menu van je mobiele telefoon staat ergens, goed verborgen, een veiligheidswaarschuwing. De fabrikant raadt af om het mobieltje op het lichaam te dragen of tegen het oor te houden. Maar wacht even… Draagt niet juist iedereen zijn telefoon in de zak? En moeten we nu allemaal handsfree gaan bellen?

In de veiligheidswaarschuwing van draadloze apparaten leggen fabrikanten uit, hoe te voorkomen dat wettelijke normen voor elektromagnetische (EM) straling worden overschreden. Deze weinig bekende waarschuwingen staan ‘verborgen’ in de handleiding of ergens in het menu van je telefoon, tablet of laptop. Zelfs bij speelgoed met wifi vind je de waarschuwing terug.

Bij de iPhone staat er: “Om de blootstelling aan EM-straling te verminderen, gebruikt u een handsfree optie, zoals een luidspreker of headset. Draag de iPhone ten minste 5 millimeter van uw lichaam om te zorgen dat de blootstellingsniveaus op of onder de geteste niveaus blijven.” Maar in de praktijk gebeurt dat natuurlijk niet. Wat zijn de risico’s daarvan? En hoe kun je tóch veilig bellen en internetten, zónder de stralingslimiet te overschrijden?

SAR-metingen gaan niet over echte mensen

Je kunt telefoons onderling vergelijken aan de hand van hun SAR-waarden. Deze ‘Specific Absorption Rate’ geeft aan hoeveel straling het lichaam absorbeert, in de eenheid ‘Watt’. In Europa mag de SAR-waarde niet hoger mag zijn dan 2 Watt per kilo.

Visuele vergelijking van de SAR-waarden van populaire mobiele telefoons

Laten we eens kijken naar de iPhone 13 Pro. Deze heeft een gepubliceerde SAR-waarde van 0,99 W/kg. Dat betekent dat 1 kilogram menselijk weefsel 0,99 Watt elektromagnetische straling zal absorberen. Het probleem met die maatstaf is: je kunt eigenlijk niet van 1 kilo menselijk weefsel spreken. Verschillende soorten weefsel hebben verschillende niveaus van dichtheid en geleidbaarheid. Denk aan spieren, bot en hersenen. Omdat de SAR-waarde afhankelijk is van welk deel van je lichaam aan straling wordt blootgesteld, kun je eigenlijk niet spreken van dé SAR-waarde.

Bij SAR-tests maken fabrikanten gebruik van een dummy, een pop ter grootte van een flinke volwassen man (188 cm, 100 kilo), genaamd ‘Sam’. Dat staat voor Specific Anthropomorphic Mannequin. Het is een eigenaardige mannequin, want deze man is groter dan 97% van de (Amerikaanse) bevolking. Dat betekent dat de SAR-tests dus eigenlijk maar voor 3% van de bevolking kloppen.

Bij gelijke straling absorbeert een kleiner lichaam meer straling per kilo. Dus vooral kinderen absorberen veel meer straling dan de SAR-waarde aangeeft.

Afbeelding: Relatief grotere absorptie in sneller groeiend hersenweefsel van kinderen

Het Internationaal agentschap voor het onderzoek naar kanker concludeert bij deze afbeelding dat bij opgroeiende kinderen:

• de stralingsabsorptie in de hersenen 2 keer hoger ligt dan bij volwassenen;
• in het beenmerg van de schedel deze absorptie zelfs 10 keer hoger ligt.

Fabrikanten zijn niet verplicht om te testen met de telefoon aan het oor

Een mobiele telefoon is ontworpen om tegen het oor te houden. En de meeste mensen bewaren hem hun zak, eveneens in direct contact met hun lichaam. Dat geldt ook voor de kinderen in onderstaande filmpje. Ook in je zak verzendt en ontvangt de telefoon de hele tijd data, en geeft dus straling. Denk aan berichtjes, updates, enzovoorts.

Je moet weten dat fabrikanten van mobiele telefoons niet verplicht zijn om telefoons te testen in contact met Sam, de dummy. Zo heeft Apple bijvoorbeeld de iPhone 5 op 10 millimeter afstand van het hoofd van de dummy gehouden tijdens de metingen. ‘Wat is nou 10 mm?’ denk je misschien. Maar voor de stralingsblootstelling maakt die 10 mm een significant verschil: dit kan wel een factor 100 uitmaken.

SAR-waarden zijn ronduit misleidend

SAR-waarden zijn dus misleidend. Dat is de enige conclusie die je kunt trekken, en wij vinden dat verontrustend. Vooral omdat de waarschuwingen niet zo bekend zijn. Wat is er samengevat mis met de SAR-waarden?

1. Dé SAR-waarde bestaat niet omdat verschillende soorten weefsel verschillende niveaus van dichtheid en geleidbaarheid hebben;
2. De stralingslimieten worden berekend aan de hand van een pop. Omdat de SAR-waarde gaat om de straling per kilo, zou deze pop de grootte moeten hebben van een ‘gemiddelde mens’. Maar de dummy is groter dan 97% van de bevolking.
3. Bij de metingen zijn fabrikanten niet verplicht om het apparaat tegen het lichaam te houden.

En dan is er nóg een reden waarom de SAR-waarden misleidend zijn: fabrikanten mogen hun eigen telefoons testen. Dat is dus niet een onafhankelijke test. Hoe betrouwbaar zijn de uitkomsten dan?

In 2015 nam de Franse overheid de proef op de som. Bij een test van honderden telefoons lag bij 9 van de 10 telefoons de SAR-waarde boven het door de fabrikant vermelde stralingsniveau. De Phonegate Alert organisatie kaart deze misstanden aan.

Download hier de Phonegate informatiefolder.

Andere draadloze apparaten

We hebben niet alleen te maken met straling van mobiele telefoons. Neem de SAR-waarden voor laptops, routers, tablets en bv. draadloze printers. Op 20 cm van het apparaat moet deze waarde lager liggen dan 2 Watt per kilo.

Maar… de straling neemt af met het kwadraat van de afstand. Dus op een kwart van de afstand neemt de straling 16 keer toe. Heb je je laptop op schoot, dus op minder dan een inch afstand, kan de straling 100 keer hoger liggen dan de vermelde SAR-waarde.

Problemen met de ICNIRP-grenswaarden voor straling

Het verhaal wordt er niet beter op als je kijkt naar de stralingslimieten die vervolgens worden aangehouden. Er is geen onderzoek dat ‘een veilig niveau’ van elektromagnetische straling onderbouwt. Onderzoek toont aan dat er al schade kan optreden bij niveaus ver onder de veiligheidslimieten die de Nederlandse overheid heeft vastgesteld.

Meer weten? Lees Problemen met ICNIRP-blootstellingslimieten elektromagnetische straling

Voorbeelden van waarschuwingen op telefoons

Hieronder enkele voorbeelden van waarschuwingen tegen radiofrequente straling (RF) uit de handleidingen van mobiele telefoons en andere draadloze apparaten. NB: radiofrequente straling en elektromagnetische straling betekent hetzelfde. (Op de pagina van Environmental Health Trust vind je een complete lijst met waarschuwingen uit de handleidingen van mobiele apparaten.)

Hoe kun je de stralingsblootstelling beperken?

Wij raden het aan om je te beschermen tegen straling van mobiele telefoons en andere bronnen van schadelijke elektromagnetische straling. Je kunt daarvoor onder andere de volgende voorzorgsmaatregelen nemen:

• Draag je mobiele telefoon niet op je lichaam.
• Wanneer je je mobiele telefoon gebruikt, gebruik dan de ingebouwde luidspreker of een stralingsarme headset.
• Verminder je mobiele telefoongebruik. Gebruik een vaste telefoon of een stralingsarme Eco-Dect telefoon.
• Leg je mobiel/tablet op tafel en niet op je schoot. Let op: een iPad of andere tablet geeft niet alleen wifi-straling af maar ook continu een laagfrequent magnetisch veld. Wil je stralingsarm op je iPad werken, schaf dan een iPad/iPhone bekabelde adapter aan (zie afbeelding).
• Sluit je desktop PC via een bekabelde ethernet-verbinding aan op het internet en zorg dat je de PC in vliegtuigmodus zet. Kies voor bekabelde toetsenborden, muizen en printers.
• Zet je wifi zoveel mogelijk uit. Vooral ’s nachts is het niet nodig je modem aan te laten staan. Heb je echt wifi nodig, kies dan bijvoorbeeld voor de JRS stralingsarme eco-wifi.

Meer weten? Lees 10 tips voor minder schadelijke straling van smartphone, wifi en iPad

en Hoeveel blootstelling aan straling veroorzaken draadloze Bluetooth-oortjes?

Update 2023: Frankrijk haalt o.a. de iPhone 12 van de markt vanwege te hoge straling

Onderzoek door O. P. Gandhi: Microwave Emissions From Cell Phones Exceed Safety Limits in Europe and the US When Touching the Body

Engelse website over SAM: We Are Not SAM